Page 22 - calikusu64sayi1
P. 22
ANADOLU KÜLTÜRÜNÜN ILMEK
ILMEK HAYAT BULDUĞU BIR
HAZINEDIR UŞAK HALISI. TARIHI
DE BIR O KADAR ESKIDIR. KACAR,
KARAKEÇILI, KIZIL KEÇILI,
TEKELI, KINIKLI GIBI TÜRKMEN
BOYLARI KONUP GÖÇERDI
ZENGIN VE BEREKETLI ANADOLU
TOPRAKLARINDA… BUNLARDAN,
KACAR OYMAĞININ UŞAK VE
ÇEVRESINE YERLEŞMESIYLE
DOKUNMAYA BAŞLAYAN HALI,
BÖLGEDE KENDISINE ELVERIŞLI
BIR YER BULMUŞ VE GELIŞMIŞTIR.
Yazın kırlardan toplanan çiçek, ot, kök, tohum, Bu parlak dönemde Uşak ve yöresi; XV. yüz-
kabuk gibi bitkilerden elde edilen boyalarla yıldan itibaren Erken Osmanlı Dönemi halı-
renklenen; sağlam düğümlü, çift kat ilmekli, larının yaratıcısı ve Osmanlı dönemi halıcılık
yüksek tüylü, koyu ve derin renkli, benzersiz merkezi olmuştur. Bilhassa Kanuni Sultan
nakış ve desenleriyle halılar tezgâhlarda hayat Süleyman döneminde Uşak Halıları büyük
buluyordu. Çoğu kez kırmızı, siyah, koyu mavi önem kazanmış, Azerbaycan’dan getirtilen do-
ve beyaza bürünen halılar yalnız, kadınlar tara- kuma ustaları Uşak’a özgü halıları yeni tarzlarla
fından dokunurdu. Bu halılar, o zamanlar çok dokumaya başlamıştır. Desenler, nakkaşlar ve
az olmasına rağmen dara düşenler tarafından süsleme sanatçıları tarafından tasarlanan şa-
''Halı Pazarı'' denilen alanda Dokuz Sele köprü- heserler ‘saray halıları’ adını almıştır. Osmanlı
sünün üzerine serilir ve alıcısını beklerdi. saraylarından Avrupa şatolarına, camilerden
kiliselere kadar yayılan Uşak halısı sadece bir
Zamanla ticarete konu olan ve tarihin akışı halı değil saygınlık sembolü olan bir efsaneye
içinde biçimlenmiş Türk dokumacılık sanatı; dönüşmüştür. Bazıları Avrupalı ressamların
XIII. yüzyıldan XVIII. yüzyıla kadar Anado- tablolarına konu olduğu için Holbein, Lotto,
lu'nun her köşesinde sürdürülmüş, düzenli ve Bellini diye isimlendirilirken; bir kısmı da de-
sürekli bir gelişme göstermiş ve yeni yeni halı senlerinde öne çıkan şekillerden dolayı Yıldızlı,
tipleri ortaya çıkmıştır. Bu gelişme zincirinin Madalyon, Kuşlu, Çintemani, Serpme, Çiçekli,
ilk parlak döneminde sağlam geometrik motif- Bulutlu diye isimlendirilmiştir.
leriyle Anadolu Selçuklu halıları ön plandadır.
Ardından Türk halı sanatının ikinci parlak
devri XVI. yüzyılda Uşak ve çevresinde yapılan
halılarla devam eder.
22 81 ÇALIKUŞU UŞAK
